Dit Paarse Mysterie Heeft Wetenschappers Compleet Voor Schut Gezet
Stel je voor: je kijkt naar de hemel en plots zie je… STEVE. Geen buurman met een zaklamp, maar een paars-roze streep die dwars door de nacht snijdt. Een licht dat zo onverwacht verschijnt dat zelfs NASA even dacht: “Photoshop, toch?” Maar het was echt. En niemand wist wat het was.
Een naam als grap, een ontdekking als mirakel
In 2016 stonden een paar Canadese sterrenliefhebbers sprakeloos onder een hemel die anders aanvoelde. Ze zagen geen klassiek noorderlicht, geen groene gordijnen, geen dansende patronen, maar een smalle, elektrisch-paarse lijn die zich uitstrekte over duizenden kilometers. Alsof iemand met een kosmische penseelstreek één vurige streep door de lucht trok.
De foto’s verschenen op Aurorasaurus, het platform waar burgers hun aurora-waarnemingen delen. Wetenschappers bekeken de beelden, fronsten en zeiden: “Oké, wat ís dit?” Omdat niemand een beter idee had, gaven ze het een grapnaam: STEVE. Net als in de animatiefilm Over the Hedge, waarin dieren een mysterieuze haag zo noemen omdat ze hem niet begrijpen.
Later kreeg het fenomeen een officiële betekenis: Strong Thermal Emission Velocity Enhancement. Maar de naam bleef: eenvoudig, menselijk, ontwapenend. Steve.
Wat maakt STEVE anders dan een noorderlicht?
Als je dit fenomeen voor het eerst ziet, denk je misschien aan poollicht. Maar de gelijkenis eindigt bij het schouwspel zelf.
Een klassiek noorderlicht ontstaat wanneer geladen deeltjes van de zon ons magnetisch veld raken. Dan dansen groene en rode gassen in de lucht, als gordijnen van licht. STEVE daarentegen is een totaal ander mechanisme: een smalle, gloeiende band waarin ionen met duizelingwekkende snelheid bewegen. Tot 6 kilometer per seconde, twintig keer sneller dan een kogel.
Het resultaat? Een strak paars-roze lint, duizenden kilometers lang en slechts 25 kilometer breed. Een kosmische snelweg die even oplicht en dan verdwijnt alsof hij er nooit was.
STEVE en SAR: twee kanten van dezelfde medaille
Wie zich verdiept in atmosferische verschijnselen stuit vaak op de term SAR: Subauroral Red Arcs. Dat zijn rode gloedbogen die warmte uitstralen in de bovenste lagen van de atmosfeer. STEVE doet iets anders: hij gloeit niet van warmte, maar van snelheid.
SAR is traag en rood. STEVE is snel en paars. Samen tekenen ze een zeldzame choreografie van deeltjes en licht, elk met hun eigen stem in de lucht. Soms verschijnen ze tegelijk, alsof de atmosfeer in twee talen spreekt.
Waar en wanneer zie je STEVE?
Je vindt dit fenomeen niet alleen boven de poolcirkel. Het verschijnt vaak in Canada, Schotland en Noord-Engeland, maar soms zelfs verder naar het zuiden dan het klassieke noorderlicht. Juist op plekken waar je het niet verwacht. Dat maakt de jacht erop zo bijzonder.
De beste kansen:
Rond de equinoxen (21 maart en 21 september), wanneer de aarde in balans staat tussen licht en donker
Tussen 20:00 en middernacht, wanneer de hemel nog vol adem zit maar de nacht net ontwaakt
Na zonnevlammen: volg SpaceWeather.com voor kansen op geomagnetische activiteit
Wat je ziet, is adembenemend: een smalle paars-roze streep over de hemel, soms vergezeld van groene, verticale slierten eronder. De zogenaamde picket fence (het hekje). Die combinatie is zeldzaam genoeg om je adem stil te houden.
STEVE in mijn voortuin (bijna dan)
Elke lente verandert mijn voortuin in een klein eerbetoon aan dit fenomeen. De bloemen kleuren paars, de lucht zindert in het avondlicht, en de stilte heeft datzelfde ongrijpbare iets. Ik zie buren stilstaan bij het hek, kijkend naar iets wat ze niet kunnen benoemen. En ik denk: wacht maar tot jullie de echte STEVE zien: die beweegt, ademt, leeft.
Er is iets troostends aan dat licht. Het herinnert me eraan dat verwondering niet enkel boven het hoofd gebeurt, maar ook in de grond onder onze voeten. Dat het alledaagse zijn eigen aurora heeft, als je maar lang genoeg blijft kijken.
Wat dit licht ons eigenlijk leert
Onder die paarse gloed schuilt een boodschap. We verwachten het licht altijd in het noorden, in datgene wat we al kennen. Maar STEVE verschijnt vaak uit een onverwachte hoek. Hij herinnert ons eraan dat ook in ons eigen leven het mooiste licht soms komt van een richting waar we het niet hadden gezocht.
Zelfs met al onze satellieten en formules kan de mens nog worden verrast door de hemel. Dat is de kosmos die zacht fluistert: “Je weet minder dan je denkt. En dat is goed.”
Jouw STEVE-uitdaging
Ga deze maand één avond per week naar buiten. Kijk tien minuten naar de hemel, ook als hij donker blijft. Kijk niet alleen naar het noorden, maar naar oost en west, naar alles wat onverwacht is. Zoek je eigen STEVE-moment.dat ene verschijnsel dat je dag even openbreekt.
En mocht je ooit het geluk hebben hem echt te zien: vertel iemand dat er een paars licht bestaat dat Steve heet. Hun blik van ongeloof? Dat is je kleine wonder voor die nacht.
Meer weten? Het onderzoek naar STEVE werd geleid door citizen scientists en gepubliceerd in Science Advances (2018, MacDonald et al.). NASA’s Earth Observatory documenteerde het fenomeen uitgebreid, en de ontdekking begon op het Aurorasaurus-platform. Bewijs dat grote wetenschap soms begint met gewone mensen die omhoog kijken.
Lees ook: https://kernbos.be/de-grootste-rave-van-de-kosmos/
Bronnen
MacDonald, E.A., et al. (2018). New science in plain sight: Citizen scientists lead to the discovery of optical structure in the upper atmosphere. Science Advances, 4(3).
NASA Earth Observatory (2019). What is STEVE?
Aurorasaurus Project – citizen science platform voor aurora-waarnemingen.